WEST-FRIESLAND – De glastuinbouw is essentieel voor gezondheid en geluk. Glastuinbouwondernemers staan garant voor voedselzekerheid en een rijk gevarieerd aanbod aan groenten, fruit, bloemen en planten. Die producten zijn van grote betekenis voor vele miljoenen Europeanen, elke dag. Bovendien draagt de glastuinbouwsector bij aan het oplossen van grote maatschappelijke opgaven in het belang van de samenleving. Denk daarbij aan het versnellen van de energietransitie. Echter de basis wankelt. Met de hoge energieprijzen komt 40% van de bedrijven in de problemen. En daarmee ook de klimaattransitie. Onze voedsel- en klimaatbijdragen aan de maatschappij zijn niet onaantastbaar. Dat meldt Glastuinbouw Nederland in aanloop naar het Commissiedebat Tuinbouw en Visserij vandaag in de Tweede Kamer. Crisismaatregelen zijn nu nodig om deze topsector en de nationale klimaattransitie overeind te houden.
Wil de politiek wel groen?
Glastuinbouwondernemers investeren al decennia volop in energiebesparing en verduurzaming. De sector ziet zelfs kansen om sneller om van het gas af te koppelen. De glastuinbouw wil én kan de nationale energietransitie dan ook een enorme impuls geven. Glastuinbouw Nederland heeft het voorstel gedaan om binnen vijf jaar het jaarlijkse Nederlands aardgasverbruik met ruim 900 miljoen kuub te reduceren. Dat vermindert binnen vijf jaar onze CO2-uitstoot met ruim 1,6 megaton per jaar. Dit is vergelijkbaar met het jaarverbruik van ruim 750.000 huishoudens. Ongekend voor Nederland. In 2040 zijn we zelfs klimaatneutraal. Glastuinbouw Nederland begrijpt niet dat Den Haag dit ongekende vergroeningspotentieel van onze voedselproductie en maatschappij niet ten volle benutten om de nationale klimaattransitie aan te jagen. Adri Bom-Lemstra, voorzitter Glastuinbouw Nederland: “Wil men eigenlijk wel een groene glastuinbouw? Of hebben we liever dat onze steeds duurzamere productie naar het buitenland vertrekt, met soms meer CO2-uitstoot tot gevolg?”
Kabinet stuurt aan op meer fossiel
Al vijftien jaar wordt gewerkt aan energiebesparing in de sector. Inmiddels wordt ruim 10% van de energiebehoefte duurzaam opgewekt. De energietransitie komt echter door de hoge gasprijzen enorm in de vertraging en groene telers schakelen terug naar fossiel. Door de huidige SDE-structuur is het voor telers nu interessanter om fossiele brandstoffen te gebruiken om kassen te verwarmen, omdat ze de elektriciteit, die daarbij ontstaat, aan het net kunnen leveren. Dit betekent dat sector 700 miljoen kuub aardgas éxtra gaan gebruiken, terwijl de sector juist groene stappen vooruit wil maken. Daarnaast is door de hoge gasprijzen de SDE-subsidie onrendabel om lopende en nieuwe duurzaamheidsprojecten in de benen te houden, ze raken in grote financiële problemen. Bom-Lemstra: “Onze voorlopers worden met de SDE en ODE gestraft en de grote groep ondernemers wordt hierdoor terughoudend. Ondernemers bewegen hierdoor terug naar gas. Met deze SDE brengt het kabinet daarmee gericht de toekomst en klimaatdoelen van de glastuinbouw én Nederland in groot gevaar.”
Europese vergroeningshulp geweigerd
Veel glastuinders komen in enorme liquiditeitsproblemen door de extreem hoge energieprijzen. Een borgstellingskrediet kan glastuinbouwbedrijven op korte termijn de benodigde lucht geven in de strijd om lijfsbehoud. Bedrijven moeten immers financieel fit zijn om de energietransitie te maken. Ook Europa biedt vergroeningshulp. Een aantal EU-lidstaten benut de opgerekte Staatssteunkaders en het crisisreserve al maximaal om hun telers ondersteunen. Nederland doet dit niet. “Dit leidt tot oneerlijke concurrentie, de kostprijzen voor de Nederlandse teler zijn fors hoger dan die voor buitenlandse telers. Het kabinet moet oneerlijke concurrentie in Europa voorkomen en het steunpakket snel open te stellen voor snellere verduurzaming van onze sector,” zo stelt de voorzitter van Glastuinbouw Nederland.