WEST-FRIESLAND – In het Manifest Westfriese Bestuurlijke Toekomst gaan 2 partijen in Enkhuizen in over de mogelijke toekomst van West-Friesland vanaf 2031.De ChristenUnie/SGP in Enkhuizen willen met hun manifest ingaan op de problemen waar de Westfriese gemeenten nu mee kampen en komen met ideeën over hoe zij dit willen oplossen. Het manifest dat in handen is van RTV West-Friesland gaat uit van een herindeling van de huidige gemeenten en het stoppen met de SED-organisatie. 

Hieronder leest u het manifest .

Bij het opstellen van dit manifest, eind 2021, is het 10 jaar geleden dat er in de bestuurlijke regio West-Friesland voor het laatst een herindeling heeft plaatsgevonden. Op 1 januari 2011 fuseerden namelijk de voormalige gemeenten Andijk en Wervershoof met de gemeente Medemblik. Het resultaat was een West-Friesland met 7 gemeenten.

De tijd heeft de afgelopen 10 jaar niet stilgestaan. Er is veel op gemeenten afgekomen, bijvoorbeeld via de decentralisatie van het sociaal domein in 2015: jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen werden als taken overgedragen aan de gemeente. Het werd in toenemende mate lastig voor kleine(re) gemeenten om zelfstandig te blijven opereren. Veel gemeenten zijn intensiever met elkaar (moeten) gaan samenwerken.

Hoewel het gemakkelijk is om niet na te denken over de verdere toekomst, is het tegelijkertijd ook niet verstandig. Waar staan we over 10 jaar? Alleen wanneer West-Friesland de daadkracht toont om zelf aan het roer te staan van de eigen bestuurlijke toekomst, kan voorkomen worden dat de inwoners opgescheept worden met herindelingen die tegen die tijd al tot stand zijn gekomen of niet meer te vermijden zijn, maar waar ook maar weinig inwoners gelukkig mee zullen zijn.

Vasthouden aan het idee dat alles kan blijven zoals het nu is, is geen realistische benadering. De kans is groot dat de SED-gemeenten (Stede Broec, Enkhuizen, Drechterland) vroeg of laat zullen moeten herindelen. En ook de gemeente Opmeer met nu ca. 12.000 inwoners zal geconfronteerd worden met de onvermijdelijkheid om de zelfstandigheid op te moeten geven. Hoe ondenkbaar is het dat er in 2031 (of eerder) een SED-gemeente is en Opmeer bij Medemblik gevoegd is? Twee onlogisch grote en uitgestrekte gemeenten, waar de binding tussen burger en bestuur verslechterd zal zijn.

Dit scenario komt op ons af, maar het is nog niet te laat om het af te wenden. Dat kan door de gedachte los te laten dat gedane zaken geen keer kunnen nemen. De herindeling van 2011 is dan geen eindpunt, maar een startpunt. West-Friesland zal lef moeten tonen, maar daar mag de burger toch op rekenen?

Dit is het moment voor West-Friesland om de regie in eigen hand te nemen, om een situatie te creëren waarmee de burger het beste af is. De herindeling van 2011 kwam hierboven al ter sprake; een zeer uitgestrekte gemeente Medemblik is ontstaan met 18 kernen en bijna net zoveel buurtschappen. Meerdere obstakels verhinderden dat er in 2011 een andere uitkomst mogelijk was. Een gemeente als Andijk had geen andere keus, het moest herindelen en kwam bij Medemblik.

Inwoners zijn er bij gebaat wanneer hun gemeente een logische samenstelling heeft. Met dat uitgangspunt kijken we naar de kaart van West-Friesland, waarbij de samenstelling van de huidige gemeente Medemblik geen onveranderlijke factor is (het wijzigen en aanpassen van gemeenten in Nederland is meermaals gebeurd). Op die manier is er de mogelijkheid om logische verbanden en samenstellingen te zien en een situatie te schetsen waar heel West-Friesland bij gebaat is!

In onderstaande kaart is het alternatief ingetekend met toegevoegd de huidige inwoneraantallen die er per (nieuwe) gemeente zijn. De kaart laat daarbij de gemeenten zien voorafgaand aan de herindeling van Medemblik in 2011. De gemeente Koggenland en Hoorn wijzigen in dit plan niet, beide zijn in staat om in de huidige vorm de toekomst tegemoet te treden. Wel geldt voor hen het voordeel, zoals dat voor de hele regio geldt, dat samenwerking in West-Friesland praktischer is met vijf gemeenten dan met zeven gemeenten.

Een aantal factoren maken dat de samenstelling van de drie nieuwe gemeenten die hiermee ontstaan een logische keuze zijn. Per nieuwe gemeente volgt hieronder een korte uiteenzetting gevolgd door een uitleg over de winst aan invloed voor inwoners.

Combinatie Stede Broec-Enkhuizen-Andijk

Een logische gemeente aan de oostkant van West-Friesland, waarbij de drie gebieden al aan elkaar grenzen. Er wordt al samengewerkt tussen Enkhuizen en Stede Broec, dat kan op een gewijzigde wijze worden voortgezet met aansluiting van Andijk. Voor Enkhuizen en Stede Broec wordt op deze wijze een SED-gemeente voorkomen, Andijk komt in een compactere gemeente te liggen waar de afstand tot het gemeentehuis veel minder ver is dan nu het geval is (Wognum). Veel inwoners van Andijk winkelen al in het Streekhof of de binnenstad van Enkhuizen.

Combinatie Drechterland-Wervershoof

Een gemeente met veel potentie en een praktisch centraal gelegen Hoogkarspel met een uitstekend gemeentehuis en treinstation. De afstand van Wervershoof naar Hoogkarspel is kort, inwoners gaan er al heen om met de trein te reizen. Drechterland voorkomt in deze samenstelling dat het overvleugeld wordt door Stede Broec en Enkhuizen in een SED-gemeente, Wervershoof krijgt een veel prominentere plaats omdat het meer dan een derde van de nieuwe gemeente gaat uitmaken. Opgeteld winnen deze gemeenten het meest aan invloed voor hun inwoners.

Combinatie Medemblik-Opmeer

Een logisch gevormde gemeente in de noordwestelijke hoek van West-Friesland, waarbij het formaat veel beter werkt. Het gemeentehuis in Wognum is uitstekend bereikbaar voor inwoners van Opmeer, veelal binnen 10 minuten rijden. Opmeer heeft al producten ondergebracht bij Medemblik wat een volledige samenvoeging vergemakkelijkt. In dit scenario wordt voorkomen dat Opmeer opgaat in de huidige uitgestrekte gemeente Medemblik, Opmeer gaat in het plan een derde van de nieuwe gemeente uitmaken. Medemblik (<2011) krijgt met deze samenstelling een prominentere plaats dan nu het geval is (op een na grootste voordeel qua invloed voor inwoners in procentpunten).

Meer invloed voor de inwoners van de (voormalige) gemeenten

Hoewel invloed op verschillende manieren gemeten kan worden, is het hanteren van inwoneraantallen een vrij objectieve manier. De gedachte daarbij is: je hebt meer invloed op het moment dat je een groter gedeelte uitmaakt van de gehele gemeente. Een dorp wat opgaat in een grote gemeente, is vervolgens nog maar een klein deel van het geheel. Datzelfde dorp zou dus aan invloed winnen wanneer het opgaat in een veel minder grote gemeente.

In onderstaande tabel staat een weergave van het percentage van de huidige bevolking per gemeente (gemeenten voorafgaand aan de herindeling in 2011, zoals in bovenstaande afbeelding), afgezet tegen twee scenario’s: herindelingen wanneer niet ingezet word op het alternatief en herindelingen volgens het alternatief. Inzichtelijk wordt hierdoor dat elke (voormalige) gemeente gebaad is bij het alternatief, variërend van een klein voordeel tot een zeer groot voordeel.

Nu of nooit

West-Friesland is aan zet. Samen zullen we hier voor moeten gaan. De provincie komt namelijk pas aan bod wanneer gemeenten zelf met een plan komen. Nu bevindt West-Friesland zich in de situatie waarin kansen gepakt kunnen worden. Die kansen gaan voorbij wanneer er niet gehandeld wordt. Ja, het plan kan alleen slagen wanneer de betrokken gemeenten in West-Friesland allemaal medewerking verlenen, in het bijzonder Medemblik. Maar met elkaar kunnen we dan ook samen een betere toekomst creëren. Een toekomst waarin West-Friesland zijn eigen lot bepaald en waarin de inwoners niet belanden in onlogisch grote gemeenten. Niet handelen is een optie, maar dan wordt het roer uit handen gegeven en is het wachten op herindelingen die niet wenselijk zijn.